Η ελληνική ακτοπλοΐα εισέρχεται σε τροχιά σημαντικών μεταρρυθμίσεων - Σχέδιο για επενδύσεις κοντά στο 1 δισ. ευρώ
Με αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, προωθείται πρόγραμμα που περιλαμβάνει νέα πλοία, ενεργειακές αναβαθμίσεις και εκτεταμένες μετασκευές. Οι νέες τετραετείς συμβάσεις για τις επιδοτούμενες γραμμές εγγυώνται σταθερότητα στα δρομολόγια, κοινωνικά οφέλη για τους νησιώτες και διευρυμένη πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες.
Χρηματοδότηση και πράσινη μετάβαση
Από το σύνολο των επενδύσεων, περίπου 300 εκατ. ευρώ δημόσιας ενίσχυσης θα προέλθουν από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS). Οι δράσεις θα επικεντρωθούν στη μείωση εκπομπών CO₂ και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων μεταφορών.
Οι παρεμβάσεις κατατάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: νέες ναυπηγήσεις, ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων πλοίων και εκτενείς μετασκευές. Καθώς τα κονδύλια του Ταμείου θα συσσωρεύονται έως το 2032, η ΕΤΕπ θα παρέχει στο μεταξύ έως και 700 εκατ. ευρώ μέσω χαμηλότοκων δανείων.
Αυτός ο συνδυασμός επιχορηγήσεων και δανεισμού αναμένεται να κινητοποιήσει τόσο ιδιωτικά κεφάλαια όσο και ευρωπαϊκές επενδύσεις, δίνοντας παράλληλα ώθηση και στα εγχώρια ναυπηγεία.
Προκλήσεις για τις μικρές εταιρείες
Παρά τις πρωτοβουλίες, μικρές και μονοβάπορες ακτοπλοϊκές δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση, ιδίως χωρίς ισχυρές εγγυήσεις ή συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας. Το επιχειρηματικό περιβάλλον παραμένει δύσκολο, και πολλές εταιρείες ζητούν έναν σταθερό μηχανισμό στήριξης.
Προτείνεται η δημιουργία ενός νέου ειδικού Ταμείου για την ακτοπλοΐα, το οποίο θα στηρίζεται σε κοινοτικούς πόρους και θα διοχετεύει χρηματοδοτήσεις με διαφανή κριτήρια. Το πρόβλημα της κάλυψης ιδίων κεφαλαίων είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο, καθώς οι τράπεζες δεν καλύπτουν το συνολικό κόστος επενδύσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το ΕΣΠΑ 2021-2027 έχουν ήδη εξασφαλιστεί 80 εκατ. ευρώ για «πράσινες» δράσεις στην ακτοπλοΐα. Ωστόσο, η απαίτηση της Ε.Ε. να υλοποιούνται ως Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) περιπλέκει την εφαρμογή τους, αν και τα κονδύλια παραμένουν διαθέσιμα.
Αναδιάρθρωση των άγονων γραμμών
Η ακτοπλοϊκή κάλυψη των άγονων γραμμών αλλάζει σελίδα με τον νέο διαγωνισμό του Υπουργείου Ναυτιλίας, που για πρώτη φορά εισάγει τετραετή διάρκεια συμβάσεων, συνολικού ύψους 668 εκατ. ευρώ.
Οι νέες συμβάσεις προβλέπουν όχι μόνο σταθερά δρομολόγια, αλλά και κοινωνικές παροχές για ειδικές ομάδες: δωρεάν μετακινήσεις για νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς και ΑμεΑ (με συνοδό και όχημα), εκπτώσεις για τρίτεκνους και συνταξιούχους του ΝΑΤ, καθώς και δωρεάν εισιτήρια για ερασιτέχνες αθλητές και λιμενικούς.
Ξεχωριστή θέση έχει η τριετής γραμμή ro-ro Κερατσίνι – Μεστά – Σίγρι – Αλεξανδρούπολη, η οποία προβλέπει τη δωρεάν μεταφορά 70 φορτηγών την εβδομάδα προς τον Έβρο, ως μέτρο στήριξης της περιοχής μετά τις πυρκαγιές του 2023. Η διαδρομή αυτή αξιοποιεί πολυτροπικές μεταφορές, μειώνοντας κόστος και περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Σταθερότητα και επενδυτική ασφάλεια
Οι τετραετείς συμβάσεις προσφέρουν προβλεψιμότητα και οικονομική σταθερότητα στις εταιρείες, διευκολύνοντας την προσέγγιση τραπεζών για επενδυτικά δάνεια, ειδικά για εκσυγχρονισμό στόλου και συμμόρφωση με τις πράσινες απαιτήσεις της Ε.Ε.
Σήμερα, 24 μικρές ακτοπλοϊκές δραστηριοποιούνται κυρίως σε άγονες και ενδονησιωτικές γραμμές, ωστόσο οι περισσότερες αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις λόγω περιορισμένων ιδίων κεφαλαίων και ανεπαρκούς εταιρικής διαφάνειας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Ναυτιλίας, επιδοτούνται 57 πλοία για την εξυπηρέτηση 73 γραμμών, με στόχο την απρόσκοπτη σύνδεση ακόμη και των πιο απομονωμένων νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας δήλωσε πρόσφατα ότι «η νησιωτικότητα δεν αποτελεί μειονέκτημα, αλλά συγκριτικό πλεονέκτημα», εκφράζοντας την πρόθεση της κυβέρνησης να ενισχύσει ενεργά τις νησιωτικές κοινότητες.
