To θέμα του παρόντος άρθρου είναι εμπνευσμένο από την ανάγνωση ενός βιβλίου.
Του Μάριου Αναστασίου | 27/09/20
Το βιβλίο αυτό ονομάζεται “Small is Beautiful: A Study of Economics As If People Mattered ” και έχει γραφτεί από τον Γερμανό-Βρετανό οικονομολόγο E.F Schumacher. Εκδόθηκε το 1973, μία χρονιά που εντάσσεται σε μία ταραγμένη χρονική περίοδο, η οποία σημαδεύτηκε από την αμφισβήτηση των αξιών καθώς και των παραδοχών που συνδέονται με την ύπαρξη του μοντέρνου, βιομηχανικού πολιτισμού. Ο Schumacher, πολιτικός πρόσφυγας ήδη, έζησε μεγάλο μέρος της περιόδου αυτής, ως οικονομικός σύμβουλος της βρετανικής κρατικής εταιρείας ανθρακωρυχείων.
Οι προαναφερθείσες λεπτομέρειες , έχουν μεγάλη σημασία αφού διαμόρφωσαν τη σκέψη αλλά και το έργο του Schumacher. Ο εν λόγω οικονομολόγος, στάθηκε απέναντι στην άποψη που λέει ότι η μεγένθυση της οικονομίας ταυτίζεται εξ’ορισμού και με τη βελτίωση της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου. Αντιθέτως,επεσήμανε πως η οικονομική μεγέν- θυσή συνέβαινε κατά τρόπο τέτοιο που οδηγούσε στη σπατάλη των περιβαλλοντικών πόρων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά και την αποξένωση του μέσου εργαζομένου από τη διαθέσιμη σε αυτόν τεχνολογία. Εν τέλει, κατέληγε στο συμπέρασμα πως το παρόν οικονομικό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο.
Είναι αλήθεια, πως τα ζητήματα που έθιξε ο Schumacher κατά το μακρινό 1973, απασχολούν σήμερα την επιστημονική κοινότητα και όχι μόνο. Οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες του 2020 συζητούν για το κατά πόσο είναι εφικτό να υιοθετήσουμε ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα περιγράφεται από τις έννοιες της βιωσιμότητας και της αειφορίας. Το συνδυασμό δηλαδή της οικονομικής μεγένθυσης με τη προστασία του περιβάλλοντος και με τη κάλυψη των μη-υλιστικών ανθρώπινων αναγκών. Θα λέγαμε δε, πως κάποιες νομοθετικές ή επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κινούνται ή φιλοδοξουν να κινηθούν προς αυτή τη κατεύθυνση.
Προσωπικά, είμαι αρκετά δύσπιστος απέναντι σε αυτές τις πρωτοβουλίες, όχι γιατί είμαι χαιρέκακος ή απαισιόδοξος από τη φύση μου, ούτε επειδή μπορώ να προβλέψω με επιστημονικούς ισχυρισμούς την αποτυχία τους. Μπορώ μάλιστα να αποδεχτώ πως είναι
ωφέλιμες για το κοινωνικό σύνολο ως ένα βαθμό, όμως οι βασικές μου ενστάσεις προκύπτουν από δύο γεγονότα. Πρώτον, από το γεγονός ότι μιλάμε για κερδοσκοπικές πρωτοβουλίες, δεύτερον από το γεγονός ότι κάποιες εξ’αυτών, φαίνεται να σχεδιάζονται από ανώτατους θεσμικούς ή επιχειρηματικούς παράγοντες, χωρίς τη παρέμβαση των απλών πολιτών.
Βεβαίως, υπάρχει και ο αντίλογος του αντίλογου! Η ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης
εκ μέρους των πολιτών, τους καθιστά φορείς των αλλαγών που χρειάζονται για να εγκαθιδρυθεί ένα νέο μοντέλο βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Εξάλλου, βλέπουμε ήδη
πως πολλές επιχειρήσεις παρουσιάζουν-αληθώς ή ψευδώς- τα προϊόντα τους ως φιλικά
απέναντι στο περιβάλλον. Κάποιες εξ’αυτών μάλιστα, παρουσιάζονται ως υπεύθυνες εν γένει, απέναντι στους εργαζομένους και τη κοινωνία. Για να φτάσουμε ως εκεί όμως, χρειάστηκαν η παρέμβαση και η δράση οργανώσεων πολιτών (οικολογικών, συνδικαλιστικών κλπ)
Καταλήγουμε στο συμπέρασμα λοιπόν, πως η λύση των προβλημάτων που θίγει ο Schumacher, επαφίεται ως ένα βαθμό τουλάχιστον, στην ενεργοποίηση των πολιτών.
Με τέτοιο τρόπο, ώστε να αφήσουν στην άκρη τις κακές πλευρές του εαυτού τους(π.χ απληστία) και να γίνουν ενεργοί αποδέκτες των μηνυμάτων που δέχονται από τις επιχειρήσεις και τους πολιτικούς. Έχουμε το πορτοφόλι μας, τη ψήφο μας αλλά και την ελευθερία του συνέταιρίζεσθαι,ας αξιοποιήσουμε αυτά τα μέσα για να ζήσουμε σε ένα καλύτερο κόσμο!
