Λίγες μόνο ημέρες μετά την 85η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ο Περιφερειακός Πρόεδρος του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου DHW, και συντονιστής του γραφείου DHW Αθηνών, Παύλος Τελίδης, παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο Tomorrow News. Ποια η πρόβλεψη του για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας; Πόσο πιθανό θεωρεί ένα «λουκέτο» στις επιχειρήσεις τον χειμώνα και τι προβλέπει για τις επικείμενες εκλογές στην Γερμανία;
Η οικονομία, αρχής γενομένης από το τρέχον φθινόπωρο, εισέρχεται σε μία περίοδο αρκετά κρίσιμη, με τις προβλέψεις να είναι αρκετά αισιόδοξες. Ασπάζεστε την ίδια θετική αύρα που επικρατεί;
Σαφέστατα και το κλίμα είναι πολύ καλό. Θεωρώ πως αυτό ως επί το πλείστον συμβαίνει εξαιτίας της διαδικασίας σύγκρισης με το καταστροφικό περσινό 2020. Οι δείκτες μέχρι στιγμής είναι άκρως ικανοποιητικοί. Η οικονομία επιστρέφει στους ρυθμούς ανάπτυξης, με ποσοστό μάλιστα πολύ μεγαλύτερο από αυτό των αρχικών προβλέψεων. Μεγάλο ρόλο διαδραμάτισε δίχως δεύτερη σκέψη και ο τουρισμός. Τα έσοδα φέτος κινήθηκαν σε δεδομένα τέτοια που θύμιζαν το αντίστοιχο καλοκαιρινό τρίμηνο του 2019. Δεν θα ήταν επομένως υπερβολή να διατυπώσουμε την άποψη πως η οικονομία επιστρέφει σε ράγες περιόδων προ κορωνοϊού. Κρίνω μάλιστα πως σε περίπτωση που το θετικότατο κλίμα διατηρηθεί έως και τους επόμενους μήνες, τότε θα πρέπει να αναμένουμε ένα 2022 το οποίο θα αποτελέσει «ορόσημο» για την Ελλάδα του αύριο. Το λέω αυτό διότι στα δικά μου μάτια είναι ευδιάκριτη η «δίψα» όλων για αναπλήρωση του χαμένου χρόνου των μηνών της πανδημίας.
Αρκετοί διατυπώνουν την άποψη πως η περιπέτεια που πέρασε η οικονομία με τον κορωνοϊό και το πάγωμα της αγοράς, διαδραμάτισε ρόλο κινητήριο για ένα νέο ξεκίνημα σε παγκόσμιο επίπεδο. Συμφωνείτε;
Εκ πρώτης όψεως, ποιός μπορεί να αρνηθεί πως η COVID19 αφήνει πίσω της καταστροφικές συνέπειες; Θέσεις εργασίας χάθηκαν και εκατοντάδες επιχειρήσεις έκλεισαν. Αυτό, οτιδήποτε και αν συμβεί από εδώ και πέρα, δεν αλλάζει. Σαφέστατα όμως, είναι ξεκάθαρο το γεγονός πως αυτή η πρωτοφανής περιπέτεια έδωσε την ευκαιρία στην οικονομία να αναθεωρήσει ορισμένα δεδομένα, και να γυρίσει σελίδα. Όντως γίναμε περισσότερο σοφοί και διορθώσαμε τυχόν αστοχίες. Κάποιες φορές ορισμένα εμπόδια φέρνουν και θετικές συνέπειες. Στο χέρι μας είναι, και ως χώρα, να εκμεταλλευτούμε αυτή τη συγκυρία. Να μπορέσουμε δηλαδή να βγούμε από την κρίση της πανδημίας πιο δυνατοί σε σχέση με το πώς μπήκαμε. Μέχρι τώρα, άποψη μου είναι πως βαδίζουμε προς αυτή τη κατεύθυνση. Όχι μονάχα η κυβέρνηση ή οι ισχυροί παράγοντες της οικονομίας. Θεωρώ πως και η ίδια η κοινωνία πλέον έχει αναθεωρήσει πολλές από τις απόψεις της.
Πιστεύετε πως θα βγούμε περισσότερο «σοφοί» από την παρούσα κρίση σε σχέση με αυτήν του 2010;
Είναι διαφορετικού τύπου υποθέσεις. Το 2010 εισήλθαμε σε μία κρίση που πέρα από οικονομική, ήταν πολιτική αλλά και κοινωνική. Το γεγονός πως τότε το πρόβλημα αφορούσε περισσότερο εμάς, και λιγότερα ευρωπαϊκά κράτη, δημιούργησε για μεγάλο χρονικό διάστημα μία λογική σχεδόν «διχαστική». Κυριάρχησε περισσότερο το συναίσθημα παρά η κοινή λογική. Με αποτέλεσμα να αργήσουμε να συνειδητοποιήσουμε ποια ήταν η φύση του προβλήματος. Τώρα, η κρίση αφορά όλο το πλανήτη, όχι μονάχα την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι είχαμε το χρόνο και την ψυχραιμία να κοιτάξουμε κατάματα το πρόβλημα και να διαπιστώσουμε λύσεις που θα το έλυναν άμεσα.
Λόγω του τι συνέβη πέρσι στην αντίστοιχη περίοδο, κυριαρχεί ο φόβος επιστροφής σκληρών περιορισμών, πόσο δε μάλλον ενός νέου lockdown. Θα είναι καταστροφικές οι συνέπειες για την οικονομία, σε μία τέτοια περίπτωση;
Κατ’ αρχάς να σας εκφράσω την απόλυτη βεβαιότητα μου, ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν μέτρα στα πρότυπα των περσινών. Δεν θεωρώ πως θα βρεθούμε ξανά στο ίδιο σημείο. Αυτό διότι περισσότεροι από 6 στους 10 συμπολίτες μας εμπιστεύθηκαν τους ειδικούς και τα δεδομένα της επιστημονικής κοινότητας και εμβολιάστηκαν. Είναι πλέον ξεκάθαρο και αυταπόδεικτο γεγονός πως τα εμβόλια αποτελούν το μεγάλο μας «εργαλείο» στη μάχη κατά της πανδημίας. Για να απαντήσω, στο ερώτημα σας, σαφέστατα, αν φτάναμε στο σημείο να βλέπαμε ξανά την οικονομία σε καθεστώς λουκέτου, τότε η καταστροφή θα ήταν αναπόφευκτη. Το γεγονός πως αυτή τη στιγμή είναι ένα σενάριο εκτός ατζέντας, ενισχύει τις συνέπειες που θα έχει αν επιβεβαιωθεί. Πέρσι δεν συνέβη αυτό, καθώς λίγο έως πολύ είχε προπαρασκευαστεί η πιθανότητα ενός lockdown. Τώρα, ουδείς είναι έτοιμος για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Επομένως σε περίπτωση που γίνουν πράξη αυτές οι ελάχιστες πιθανότητες, τότε θα βρεθούμε μπροστά από άκρως δυσάρεστες εκπλήξεις.
Κατά την διάρκεια της παρουσίας του στην 85η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ο πρωθυπουργός προχώρησε σε μία σειρά από εξαγγελίες οικονομικής φύσεως. Πιστεύετε πως τα μέτρα που ανακοινώθηκαν κατευθύνονται προς την σωστή κατεύθυνση;
Για να αξιολογήσουμε την ποιότητα ενός μέτρου, πρέπει πρώτα να το δούμε να εφαρμόζεται. Εντούτοις, οφείλω να ομολογήσω πως εξαγγέλθηκαν μία σειρά από κινήσεις που συμπεριλαμβάνονταν εντός των «απαιτήσεων» της εποχής μας. Αν πρέπει να αναφέρω κάτι που πραγματικά με ικανοποιεί, είναι το γεγονός πως πρόκειται για κινήσεις που μας αφορούν όλους. Δεν είναι μέτρα σχετιζόμενα κατ’ αποκλειστικότητα για τους λίγους. Είναι εξαγγελίες που απευθύνονται στο σύνολο της κοινωνίας. Είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός πως για πρώτη φόρα τόσες πολλές ανακοινώσεις οικονομικού χαρακτήρα δεν τοποθετούνται εντός προεκλογικής ατζέντας, αλλά εξαγγέλλονται εν μέσω της κυβερνητικής θητείας, γεγονός που σημαίνει πως η κυβέρνηση θα κριθεί όταν γίνουν εκλογές. Ευχή όλων λοιπόν, να γίνουν όλα άμεσα πράξη και να ενισχύσουν την λεγόμενη «πραγματική» οικονομία. Αυτή άλλωστε αποτελεί και το μεγάλο «γρανάζι» για την επικείμενη ανάπτυξη.
Προσφάτως ο Κυριάκος Μητσοτάκης προχώρησε σε μία σειρά από αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα. Το οικονομικό επιτελείο και τα αρμόδια υπουργεία έμειναν ανέγγιχτα. Πως κρίνετε γενικότερα τον ανασχηματισμό και κατά πόσο επιτυχημένη θεωρείτε πως είναι η διαχείριση της κυβέρνησης στα ζητήματα οικονομικής φύσεως;
Οι ανασχηματισμοί ανέκαθεν αποτελούσαν μία διαδικασία αλλαγής προσώπων, και σπανίως πολιτικών κατευθύνσεων. Θεωρώ άδικο να κρίνουμε από τώρα, δίχως να έχουν κλείσει ούτε βδομάδα με τις νέες αρμοδιότητες τους, πρόσωπα τα οποία έλαβαν χαρτοφυλάκιο. Νομίζω πως σε αντίστοιχες περιπτώσεις το… ταμείο πρέπει να γίνεται στο τέλος και να αφήνουμε τους αρμοδίους υπουργούς να παρουσιάσουν το έργο τους. Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως κάποιος βρίσκεται υπεράνω κριτικής. Στην πολιτική οφείλεις να δέχεσαι και την κριτική, εφόσον είναι καλοπροαίρετη. Σε ότι αφορά τις επιδόσεις της κυβέρνησης στην οικονομία, προτού εγώ κρίνω τα στελέχη που διαχειρίζονται τον συγκεκριμένο τομέα, το έχει κάνει ήδη ο πρωθυπουργός διατηρώντας άπαντες στις θέσεις τους. Αυτό από μόνο του αρκεί. Εγώ απλά θα προσθέσω πως σε μία περίοδο πολλών απαιτήσεων και δυσθεώρητων εμποδίων, οι δείκτες της οικονομίας αποδεικνύουν πως η Ελλάδα κατάφερε και στάθηκε όρθια. Αυτού τους είδους την επιτυχία, σαφώς και οφείλει να την πιστωθεί το οικονομικό επιτελείο.
Η κλιματική αλλαγή είναι θέμα εντός της ατζέντας για περισσότερο από ένα χρόνο. Στη χώρα μας αναδύθηκε περισσότερο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του Αυγούστου. Θεωρείτε έχει έρθει η ώρα για δραστικές παρεμβάσεις, και ποιός κρίνετε πως πρέπει να είναι ο ρόλος του επιχειρηματικού κόσμου;
Καλό θα ήταν να μην περιμέναμε τα γεγονότα του φετινού καλοκαιριού, ώστε να δραστηριοποιηθούμε στο συγκεκριμένο ζήτημα. Πανευρωπαϊκά κυριαρχεί μία μεγάλη ανησυχία επί του θέματος. Εδώ, όπως συνήθως, αναζητούμε αφορμές για να ενεργοποιηθούμε. Και δυστυχώς, τις περισσότερες φορές αυτού τους είδους οι αφορμές έχουν κόστος. Φέτος, δεν είχαμε ανθρώπινες απώλειες, έχουμε όμως ένα οικοσύστημα βαριά τραυματισμένο. Απαντώντας λοιπόν στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, δυσκολεύομαι να αντιληφθώ ποιος δεν έχει ρόλο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Όλοι, βάσει της θέσης μας, καλούμαστε να κινητοποιηθούμε και να προσαρμόσουμε κάθε μας βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ο ρόλος του επιχειρηματικού κόσμου, οφείλει να είναι συγκεκριμένος και να οριστεί έπειτα από βαθιά σκέψη και κοινό συντονισμό.
Στις 26 Σεπτεμβρίου, είναι προγραμματισμένες οι εκλογές της Γερμανίας. Ως Περιφερειακός Πρόεδρος του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου DHW, ποια πρόβλεψη κάνετε για το τελικό αποτέλεσμα, και ποιες θεωρείτε πως πρέπει να είναι οι προσδοκίες για την Ελλάδα μετά την αναμέτρηση;
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα υπάρχουσες δημοσκοπήσεις και για πρώτη φορά στην ιστορία της Γερμανίας δεν προβλέπεται να υπάρξει δικομματικός κυβερνητικός συνασπισμός. Τρία είναι τα πιθανότερα σενάρια. Το πρώτο, συνασπισμός σοσιαλδημοκρατών, πρασίνων και κομμουνιστών. Το δεύτερο, σοσιαλδημοκρατών, πρασίνων και φιλελευθέρων. Και το τρίτο, χριστιανοδημοκρατών, πρασίνων και φιλελευθέρων. Στην χειρότερη περίπτωση να αναγκασθούν και πάλι χριστιανοδημοκράτες και σοσιαλδημοκράτες να συνασπισθούν αλλά τότε θα πρέπει να κυβερνήσουν με κάποιο τρίτο κόμμα, τους πράσινους ή τους φιλελεύθερους. Μάλλον απίθανο σενάριο το τελευταίο, εφόσον κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει το ακροδεξιό AFD να γίνει αξιωματική αντιπολίτευση, κάτι που κανείς δεν επιθυμεί. Την πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις κατέχει για την ώρα το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με επι κεφαλής τον Όλαφ Σολτς. Η «φυγή» της Άγκελα Μέρκελ φαίνεται πως εγκαινιάζει το κλείσιμο ενός κύκλου για τους Χριστιανοδημοκράτες. Ίσως αυτό οφείλεται και στο γεγονός πως ο νέος ηγέτης του κόμματος, Άρμιν Λάσετ, δε μπόρεσε να παρουσιάσει ένα νέο προφίλ, αλλά «πάτησε» πάνω στο δρόμο της απερχόμενης Καγκελαρίου. Αξιοσημείωτο, επιτρέψτε να μου πω, είναι το γεγονός πως, όπως όλα δείχνουν, στην κυβέρνηση ρόλο μπορεί να έχουν τόσο οι Πράσινοι όσο και οι Φιλελεύθεροι. Όσον αφορά εμάς, να υπογραμμίσω ότι η καλύτερη περίπτωση θα ήταν μία κυβέρνηση χριστιανοδημοκρατών, πρασίνων και φιλελευθέρων μιας κι εκεί βρίσκουμε τις περισσότερες συγκλίνουσες θέσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση της γείτονος σε αντίθεση με μια σαφή φιλοτουρκική στάση των σοσιαλδημοκρατών: Ο Άρμιν Λάσετ (CDU) δήλωσε ευθέως ότι θέλει να εργασθεί για την προώθηση και σύσφιξη των ελληνογερμανικών σχέσεων. Υπεύθυνος και διαμορφωτής της εξωτερικής πολιτικής των Πρασίνων είναι ο τουρκικής καταγωγής Τσεμ Έζντεμιρ, ο οποίος είναι πολέμιος του Ερντογάν και κατά των πωλήσεων των γερμανικών υποβρυχίων και άλλων εξοπλισμών προς την Τουρκία. Τέλος οι Φιλελεύθεροι είναι οι μόνοι που στο πρόγραμμά τους αρνούνται σαφέστατα κάθε συμμετοχή της Τουρκίας στην Ε.Ε. Άρα ας περιμένουμε το αποτέλεσμα των εκλογών και την δημιουργία του κυβερνητικού συνασπισμού και συγχρόνως να προετοιμαζόμαστε εντοπίζοντας τους κατάλληλους χρήσιμους συνομιλητές για τα επόμενα χρόνια.
Κλείνοντας, και αφού σας ευχαριστήσουμε για την ιδιαιτέρως εποικοδομητική συζήτηση που είχαμε, θα θέλατε να στείλετε κάποιο μήνυμα για την πορεία της οικονομίας και την επιχειρηματικότητα;
Ως λαός, ανέκαθεν έχουμε μάθει να ζούμε μέσα στις δυσκολίες. Ευχή μου να δείξουμε και σε αυτή την ιδιαιτέρως απαιτητική περίοδο, τα ίδια αποθέματα, όπως αυτά του παρελθόντος. Είμαι απολύτως βέβαιος πως τα καλύτερα είναι μπροστά μας. Με την οικονομία ανοιχτή, κρίνω πως μας περιμένει ένα 2022 που θα είναι συνώνυμο της εκτόξευσης. Σας ευχαριστώ πολύ!
