Η πρόσφατη κόντρα μεταξύ του Έλον Μασκ και του Ντόναλντ Τραμπ έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία τόσο στον επιχειρηματικό όσο και στον πολιτικό κόσμο, με δυνητικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία και την πολιτική σταθερότητα.
Η σύγκρουση ξεκίνησε όταν ο Μασκ, μέσω της πλατφόρμας του X (πρώην Twitter), υπαινίχθηκε ότι ο Τραμπ συνδέεται με τα αρχεία του Τζέφρι Έπσταϊν και πρότεινε την αποπομπή του από το αξίωμα. Αν και αργότερα διέγραψε τις αναρτήσεις του, η ζημιά είχε γίνει. Ο Τραμπ αντέδρασε έντονα, χαρακτηρίζοντας τον Μασκ «χαμένο» και προειδοποιώντας τον με «σοβαρές συνέπειες» εάν υποστήριζε το Δημοκρατικό Κόμμα ή σχημάτιζε νέο πολιτικό κόμμα.
Η κόντρα έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για τον Μασκ. Η αξία της περιουσίας του μειώθηκε κατά 34 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οι μετοχές της Tesla υπέστησαν σημαντική πτώση λόγω πολιτικής αντίδρασης και δυσαρέσκειας επενδυτών. Η SpaceX, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ομοσπονδιακές συμβάσεις, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο απώλειας αυτών των συμβολαίων εάν οι σχέσεις με την κυβέρνηση επιδεινωθούν.
Σύγκρουση συμφερόντων και κρατική εξάρτηση
Η απόφαση του Έλον Μασκ να συμμετάσχει στην αποκαλούμενη επιτροπή «DOGE» – μια πρωτοβουλία του Ντόναλντ Τραμπ για τη δραστική μείωση των ομοσπονδιακών δαπανών – έχει ανάψει φωτιές στην Ουάσινγκτον και όχι μόνο. Αν και ο στόχος της επιτροπής είναι η περιστολή του δημόσιου κόστους, η παρουσία του Μασκ εγείρει σοβαρά ερωτήματα ηθικής τάξης και θεσμικής διαφάνειας.
Ο λόγος είναι απλός: οι επιχειρήσεις του Μασκ, Tesla, SpaceX, Neuralink και The Boring Company, είναι από τους μεγαλύτερους αποδέκτες κρατικών ενισχύσεων και συμβάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράδειγμα, η SpaceX έχει εξασφαλίσει πολυετή συμβόλαια δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη NASA και το Πεντάγωνο, ενώ η Tesla έχει ωφεληθεί από κρατικές επιδοτήσεις για την προώθηση της πράσινης ενέργειας και των ηλεκτρικών οχημάτων. Επομένως, η παρουσία του επικεφαλής αυτών των εταιρειών σε μια επιτροπή που θα κρίνει τις κρατικές δαπάνες γεννά υποψίες για σύγκρουση συμφερόντων και προνομιακή μεταχείριση.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι η επιτροπή θα λειτουργήσει περισσότερο σαν εργαλείο επιρροής υπέρ συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων, παρά ως αντικειμενικός μηχανισμός μεταρρύθμισης. Αντί να περικόψει τις σπατάλες, υπάρχει ο κίνδυνος να τις ανακατευθύνει προς συγκεκριμένους αποδέκτες.
Η κόντρα Τραμπ - Μασκ δεν περιορίζεται στα σύνορα των ΗΠΑ. Αντιθέτως, διακυβεύει ολόκληρους τομείς τεχνολογικής και οικονομικής προόδου με παγκόσμια σημασία.
Η ενδεχόμενη αποδυνάμωση της εικόνας του Μασκ – είτε λόγω πολιτικής στοχοποίησης είτε λόγω απώλειας κρατικής στήριξης – θα μπορούσε να ανακόψει την εξέλιξη κρίσιμων τομέων όπως:
-
η ηλεκτροκίνηση,
-
η ενεργειακή μετάβαση,
-
οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη,
-
και η ιδιωτική διαστημική εξερεύνηση.
Η Tesla, για παράδειγμα, αποτελεί ηγετική δύναμη στην παγκόσμια μετάβαση προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Μια κρίση αξιοπιστίας ή ρευστότητας θα μπορούσε να φρενάρει την εξέλιξη του κλάδου και να ενισχύσει χώρες όπως η Κίνα, που επιδιώκουν να κυριαρχήσουν στην αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Αντίστοιχα, η SpaceX είναι πλέον απαραίτητη για την αμερικανική παρουσία στο διάστημα, και οποιαδήποτε διαταραχή στο έργο της μπορεί να έχει στρατηγικές και γεωπολιτικές συνέπειες.
Παράλληλα, η πολιτική πόλωση στις ΗΠΑ επιτείνεται. Η σύγκρουση μεταξύ δύο από τις ισχυρότερες φιγούρες της αμερικανικής κοινωνίας – ενός πρώην προέδρου και ενός από τους πιο επιδραστικούς επιχειρηματίες στον πλανήτη – ενισχύει τον θεσμικό διχασμό και ενδέχεται να επηρεάσει την εμπιστοσύνη των αγορών, την σταθερότητα του δολαρίου και τη στάση των επενδυτών.
Η αντιπαράθεση Μασκ – Τραμπ δεν είναι απλώς προσωπική, ούτε αμιγώς οικονομική. Φέρνει στην επιφάνεια ένα βαθύτερο ζήτημα: την επικίνδυνη διαπλοκή μεταξύ ιδιωτικής ισχύος και πολιτικής εξουσίας. Σε μια εποχή όπου οι μεγιστάνες της τεχνολογίας έχουν τη δύναμη να διαμορφώνουν τον δημόσιο διάλογο, να επηρεάζουν εκλογικά αποτελέσματα και να καθορίζουν την κατεύθυνση της καινοτομίας, τέτοιου είδους συγκρούσεις δεν είναι απλώς θεαματικές — είναι επικίνδυνες.
Αν δεν τεθούν θεσμικά όρια και δεν διασφαλιστεί η ανεξαρτησία πολιτικών αποφάσεων από οικονομικά συμφέροντα, τότε το ρίσκο δεν αφορά μόνο την αμερικανική πολιτική, αλλά τη δημοκρατία και την τεχνολογική πρόοδο σε παγκόσμιο επίπεδο.
