Πίσω από το μυαλό του Ρώσου προέδρου
Κείμενο: Ευαγγελία Μπίφη / liberal.gr
Το εσωτερικής κατανάλωσης αφήγημα της απειλούμενης Ρωσίας, διανθισμένο με απειλές για πυρηνικό πόλεμο εφόσον η Δύση εμπλακεί πιο άμεσα στον πόλεμο στην Ουκρανία, επαναφέρει ως μοναδικό «καταφύγιο» ο Βλαντιμίρ Πούτιν στη σκιά των δηλώσεων του Γάλλου προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν, για μία Ευρώπη που «δεν πρέπει να αποκλείσει τίποτα», ακόμη και την ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων στο μέτωπο, για να ανασχέσει τη ρωσική απειλή.
Έχοντας «βαφτίσει» μία απρόκλητη στρατιωτική επίθεση εναντίον κυρίαρχης χώρας σε αμυντικό πόλεμο προς υπεράσπιση της δήθεν απειλούμενης «μητέρας πατρίδας», ο Ρώσος πρόεδρος «επιστρατεύει» όχι για πρώτη, και πιθανότατα ούτε για τελευταία φορά, το απόλυτο και έσχατο μέσο αποτρεπτικής ισχύος.
Ήταν στα μέσα του 2022 όταν για πρώτη φορά από την Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα οι ηγεσίες Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας αντιπαρατέθηκαν γύρω από τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου, με τη Δύση να έρχεται ακόμα πιο έντονα ενώπιον του διλήμματος που υφίστατο εξ αρχής: Μέχρι πού μπορεί να φθάσει η στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη στην Ουκρανία -επί της ουσίας κάθε μορφής στήριξη εκτός από ΝΑΤΟϊκές «μπότες» στο έδαφος- χωρίς να πυροδοτηθεί μία ανοιχτή σύγκρουση με απρόβλεπτες συνέπειες.
Οι διαρκείς ρωσικές απειλές για έναν «πυρηνικό Αρμαγεδδώνα» δεν έκαμψαν την αποφασιστικότητα της Δύσης να στηρίξει με βαρέα και σύγχρονα όπλα το Κίεβο, και η εμπρηστική ρωσική ρητορική σταδιακά υποχώρησε. Τώρα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν την επαναφέρει μπροστά στο ζήτημα που αιφνιδιαστικά «άνοιξε» ο Εμανουέλ Μακρόν, και το οποίο Ευρωπαίοι εταίροι του και το ΝΑΤΟ έσπευσαν μεν να «κλείσουν», αλλά είναι σαφές πως έχει θορυβήσει το Κρεμλίνο.
Αν και οι προθέσεις του ακόμη «αποκωδικοποιούνται», ο Μακρόν θέλησε εν γένει να καταδείξει πως η κατάσταση στο πεδίο έχει περιέλθει σε τέλμα και η Ευρώπη πρέπει τώρα να σταθεί ακόμα πιο αποφασιστικά απέναντι στη ρωσική απειλή που δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στην Ουκρανία. Και αυτό ανεξαρτήτως των πολιτικών εξελίξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, και δίχως κατ’ ανάγκη να μεταφράζεται πράγματι σε χερσαία εμπλοκή στην Ουκρανία.
«Θυμόμαστε τη μοίρα εκείνων που κάποτε έστειλαν τα στρατεύματά τους στο έδαφος της χώρας μας», είπε ο Πούτιν σε προφανή αναφορά στις εισβολές του Χίτλερ και του Ναπολέοντα. «Αλλά τώρα οι συνέπειες θα είναι πολύ πιο τραγικές. Οι χώρες της Δύσης πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι έχουμε και εμείς όπλα που μπορούν να πλήξουν στόχους στην επικράτειά τους. Όλα αυτά δημιουργούν τον κίνδυνο σύγκρουσης με πυρηνικά όπλα και την καταστροφή του πολιτισμού. Δεν το καταλαβαίνουν αυτό;» ανέφερε τονίζοντας ότι οι στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας ήταν και παραμένουν σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, «θυμίζοντας» και τα νέας γενιάς υπερηχητικά όπλα που «διαφήμιζε» ήδη από το 2018.
Το πιο επιτακτικό για τη Δύση και το ΝΑΤΟ είναι να αποφασίσουν πώς θα αντιδράσουν στο ενδεχόμενο χρήσης τακτικού πυρηνικού όπλου μικρής ισχύος κατά στρατιωτικού στόχου στο έδαφος της Ουκρανίας. Η Ρωσία έχει ανακτήσει το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης εν μέσω ενός πολέμου φθοράς που την ευνοεί και φοβάται κινήσεις της Δύσης που μπορεί να διαταράξουν την τρέχουσα επιχειρησιακή εικόνα. Στο αμερικανικό Κογκρέσο δεν έχει τέλος το «θρίλερ» με το μπλόκο της τραμπικής δεξιάς στη ζωτικής σημασίας βοήθεια προς την Ουκρανία, ενώ η Ευρώπη καλείται επειγόντως πλέον να χαράξει τη στρατηγική της για την ενεργότερη υποστήριξη της Ουκρανίας και τη συνολική αμυντική της θωράκιση.
Εν μέσω ενός ήδη εκρηκτικού γεωπολιτικού περιβάλλοντος, έχει επιστρέψει η ανησυχία και για τις βλέψεις Πούτιν στη Μολδαβία μετά την «έκκληση για προστασία» που απηύθυναν στο Κρεμλίνο οι φιλορωσικές αρχές της αποσχισθείσας από το 1992 περιοχής της Υπερδνειστερίας. Πρόκειται για κίνηση βγαλμένη απευθείας από το «εγχειρίδιο» Πούτιν στο Ντονμπάς, το πρώτο βήμα στο σενάριο που ακολουθήθηκε για να οδηγήσει στην εισβολή στο ουκρανικό έδαφος. Συντονισμένο αίτημα των ηγετών των αυτονομιστών σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ προς το Κρεμλίνο για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των επαρχιών και στρατιωτική στήριξη εκ μέρους της Μόσχας μπροστά στον κίνδυνο «γενοκτονίας».
Η έκκληση προς τη Μόσχα έγινε σε ειδική συνεδρίαση του Κογκρέσου των Αντιπροσώπων της Υπερδνειστερίας, μιας συνέλευσης σοβιετικού τύπου που σπάνια συνεδριάζει. Στην τελευταία της σύνοδο, το 2006, η συνέλευση είχε ζητήσει να προσαρτηθεί από τη Ρωσία, χωρίς το Κρεμλίνο να ανταποκριθεί. Υπό το φως της νέας εξέλιξης η προσοχή είχε στραφεί στην ομιλία Πούτιν για την κατάσταση του έθνους, με ορισμένους αναλυτές να διαβλέπουν ανακοινώσεις. Ο Ρώσος πρόεδρος δεν έδωσε καμία ένδειξη για τις προθέσεις του αναφορικά με τη στενή λωρίδα γης των 4.163 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα δυτικά σύνορα της Ουκρανίας, η οποία έχει αποκτήσει σήμερα μεγαλύτερη στρατηγική σημασία από κάθε άλλη στιγμή στις πάνω από τρεις δεκαετίες που «μετρά» η ντε φάκτο ανεξαρτησία της από τη Μολδαβία.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έχει αρκεστεί να σχολιάσει ότι τα συμφέροντα των κατοίκων της Υπερδνειστερίας -τους οποίους και αποκαλεί «συμπατριώτες» - είναι μια από τις προτεραιότητες της Ρωσίας και ότι θα εξετάσει προσεκτικά το αίτημα, το οποίο και βασίζεται σε ισχυρισμούς περί «αυξανόμενης πίεσης» από τη Μολδαβία -την οποία και σταθερά αποπειράται να υπονομεύσει η Μόσχα για να ανατρέψει τη φιλοδυτική της κατεύθυνση. Η πρώην σοβιετική δημοκρατία -η πλέον φτωχή χώρα της Ευρώπης- έλαβε τον Ιούνιο του 2022 καθεστώς υποψήφιας προς ένταξης χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην τελευταία του έκθεση το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου (ISW) εκτιμά ότι η Υπερδνειστερία θα μπορούσε να διοργανώσει δημοψηφίσμα για την προσάρτηση από τη Ρωσία προς ενίσχυση ρωσικών υβριδικών επιχειρήσεων κατά της Μολδαβίας πιθανώς για να προκληθεί πολιτική κρίση. Το πρόσχημα θα ήταν η ανάγκη προστασίας της Υπερδνειστερίας από την απειλή της Μολδαβίας ή του ΝΑΤΟ ή και των δύο. Η πιο επικίνδυνη πορεία φαίνεται προς το παρόν να είναι ένα αίτημα προσάρτησης της Υπερδνειστερίας ακολουθούμενο από ανάλογη κίνηση Πούτιν. Αυτή η πορεία φαίνεται απίθανη αυτή τη στιγμή κατά την εκτίμηση του ISW.
