Κίνδυνος να μετατραπεί σε νέα Λέσβο
Γράφει η Δανάη Δημητρίου
Η απότομη αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Κρήτη δημιουργεί ένα νέο, ανησυχητικό κεφάλαιο στο ήδη φορτισμένο μεταναστευτικό ζήτημα της Ελλάδας. Τους τελευταίους μήνες, οι αφίξεις έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, προκαλώντας συνθήκες ασφυξίας στις ήδη περιορισμένες υποδομές φιλοξενίας και γεννώντας ερωτήματα για την κυβερνητική ετοιμότητα και στρατηγική.
Μόνο τις τελευταίες ημέρες, πάνω από 1.200 άτομα αποβιβάστηκαν στο νησί, φέρνοντας στα όριά τους τους διαθέσιμους χώρους υποδοχής. Οι τοπικές αρχές εκπέμπουν σήμα κινδύνου, προειδοποιώντας για ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση της κοινωνικής ισορροπίας και δυσφήμηση της τουριστικής εικόνας της Κρήτης εν μέσω της κορύφωσης της θερινής περιόδου. Το ενδεχόμενο η Κρήτη να εξελιχθεί σε μια νέα Λέσβο δεν αποτελεί πλέον απλώς υπερβολή, αλλά έναν απτό φόβο.
Το νέο κύμα προέρχεται, κυρίως, από τις ανατολικές ακτές της Λιβύης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά στόματος του εκπροσώπου της Μάρκους Λαμέρτ, αναγνωρίζει πλήρως το πρόβλημα και δηλώνει σε συνεχή επαφή με τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή συμπαράσταση περιορίζεται—ως συνήθως—σε δηλώσεις και ρητορική υποστήριξη, ενώ οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: από την αρχή του 2025, πάνω από 7.300 άνθρωποι έφτασαν στην Κρήτη και τη Γαύδο, έναντι μόλις 2.071 την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.
Οι εθνικότητες των αφιχθέντων καταδεικνύουν μια ευρύτερη αστάθεια: κυρίως Σουδανοί, αλλά και υπήκοοι από την Αίγυπτο, την Υεμένη, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Αυτό το μωσαϊκό προελεύσεων αποτυπώνει τη ρευστότητα των γεωπολιτικών εξελίξεων στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Η Λιβύη, εν τω μεταξύ, φαίνεται να χρησιμοποιεί τις μεταναστευτικές ροές ως εργαλείο πίεσης, με φόντο τη μετατόπιση των ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η προσέγγιση του Στρατηγού Χαφτάρ με την Άγκυρα και η προοπτική επικύρωσης του τουρκολιβυκού μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες, όχι μόνο υπονομεύει τον ελληνικό σχεδιασμό στην περιοχή, αλλά καταδεικνύει και την απουσία μακροπρόθεσμης ελληνικής στρατηγικής.
Το μεταναστευτικό κύμα από τη Λιβύη έφερε στην επιφάνεια και ενδοκυβερνητικές εντάσεις. Οι υπαινιγμοί του Υπουργού Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη περί ευθύνης του πρώην Υπουργού Εξωτερικών και νυν Υπουργού Άμυνας Νίκου Δένδια, υπογραμμίζουν τις εσωτερικές αντιφάσεις στη χάραξη εξωτερικής πολιτικής, ιδίως σε ό,τι αφορά τις ελληνο-λιβυκές σχέσεις.
Η πρόσφατη επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη, όπου συναντήθηκε με τον Χαφτάρ, έρχεται αργοπορημένα, όταν η τουρκική διπλωματία έχει ήδη εδραιωθεί στη λιβυκή πραγματικότητα. Η ελληνική πλευρά δείχνει, για ακόμη μία φορά, να κινείται με ρυθμούς αντίδρασης, και όχι πρόληψης.
Το πάγιο πρόβλημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι η εμμονή σε μια διπλωματία που στηρίζεται περισσότερο σε ευχολόγια και λιγότερο σε επιθετική προάσπιση των εθνικών συμφερόντων. Το διεθνές δίκαιο παραμένει βασικό μας επιχείρημα, όμως οι αντίπαλοι δρουν με βάση το συμφέρον, και όχι το δίκαιο. Αυτή η ασυμμετρία, όσο παραμένει αναντιμετώπιστη, θα οδηγεί διαρκώς την Ελλάδα σε θέσεις άμυνας και αιφνιδιασμού.
Η Κρήτη δεν πρέπει να γίνει ακόμη ένα σύμβολο αποτυχίας της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου ή της εθνικής μας διπλωματίας. Απαιτούνται συντονισμένες δράσεις: ενίσχυση των δομών, σαφής αποτρεπτική πολιτική στα σύνορα, αλλά κυρίως ένα γεωπολιτικό δόγμα που να βασίζεται σε ρεαλισμό, πρωτοβουλίες και έξυπνες περιφερειακές συμμαχίες.
Το στοίχημα δεν είναι μόνο επιχειρησιακό. Είναι στρατηγικό.
