Της Έλλης Μουράτη
Η εποχή του κορονοϊού και του lockdown έφερε στο προσκήνιο το κομμάτι της ψυχικής υγείας και τον τρόπο με τον οποίο αυτή επηρεάζεται μέσα από την κατάσταση που βιώνουμε. Η ψυχική υγεία όμως δεν είναι απλά ένα θέμα προς συζήτηση. Είναι στην ουσία απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να μπορούμε από τη μια να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής και από την άλλη να ανταπτυσσόμαστε και να πετυχαίνουμε.
Παραδόξως, αντιλαμβανόμαστε την αξία της όταν εκείνη χάνεται, όταν ξαφνικά ο κόσμος γύρω μας και βασικά μέσα μας αρχίζει να αλλάζει. Ίσως τελικά η φράση "όλα στο κεφάλι σου είναι" να μην είναι τόσο υπερτιμημένη, αφού όντως ο τρόπος που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε κάτι θα επηρεάσει πως θα αισθανθούμε και πως θα πράξουμε. Τι καθορίζει όμως το πως θα ερμηνεύσουμε ένα συμβάν; Πώς κάποιοι σφυρίζουν αδιάφορα στο άκουσμα μιας είδησης ενώ άλλοι κατακλύζονται από άγχος; Πώς ορισμένα ερεθίσματα ή μνήμες μπορεί να πυροδοτήσουν κρίσεις πανικού σε άλλους; Πώς η κατάθλιψη μπορεί να περιορίσει ξαφνικά έναν λειτουργικό μέχρι εκείνη τη στιγμή άνθρωπο στο κρεβάτι παρατημένο για μέρες; Τι προκαλεί παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις σε ορισμένους; Μπορεί να αγνοούμε πολλές από τις αιτίες αυτών των καταστάσεων, όμως βιώνουμε και βλέπουμε τις συνέπειες που έχουν όλες αυτές στην ποιότητα της ζωής μας, είτε πρόκειται για μια ελαφριά μορφή διαταραχής είτε για μια σοβαρότερη. Το ζήτημα είναι αρχικά πόσο ευάλωτοι μπορεί να είναι κάποιοι από εμάς και έπειτα πόσο ενημερωμένοι ή εξοπλισμένοι να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες.
Μαλλον από άγνοια ακόμα και σήμερα η έννοια της υγείας τείνει να ταυτίζεται με τη σωματική υγεία, είτε αυτό φαίνεται σε μια επείγουσα κατάσταση όπως κάποιο κάταγμα ή χειρουργείο είτε σε μια συμβουλή σε κάποιον που του λέμε να προσέχει την υγεία του κάνοντας γυμναστική και τρώγοντας υγιεινά. Υγεία όμως είναι και το να νιώθουμε καλά, να είμαστε σε θέση να επεξεργαζόμαστε τις σκέψεις μας και να ορίζουμε όσο γίνεται εμείς τις επιλογές μας. Το σώμα και ο νους τρέχουν μαζί και παράλληλα. Ένα εμπόδιο στο δρόμο του ενός ή του άλλου μπορεί να μας επηρεάσει εξίσου. Όπως σημαντικό είναι να προσέχεις τι τρως, έτσι σημαντικό είναι με τι σκέψεις "ταϊζεις" το μυαλό σου. Με το πρώτο χτίζεις σωματική ευεξια, ενώ με το δεύτερο χτίζεις ένα μέλλον.
Όσο πιο ενημερωμένοι είμαστε τόσο πιο εύκολα θα μπορούμε να αναγνωρίσουμε στον εαυτό μας ή στους ανθρώπους γύρω μας τα πρώτα σημάδια μιας δυσμενούς για το άτομο συνθήκης, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι το άτομο είναι που υποφέρει. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, είναι να αποτινάξουμε το στίγμα γύρω από μία κατάσταση που είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο βαθμό είναι ήδη οδυνηρή από μόνη της. Δίνοντας χώρο και μη ωθώντας τα άτομα αυτά στο περιθώριο της κοινωνίας ενδυναμώνουμε την προσπάθεια να αναζητήσουν βοήθεια, να ανακάμψουν και να ενισχυσουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Ο φόβος δεν οδηγεί ποτέ στη λύση όταν του επιτρέπουμε να έχει τον έλεγχο, ούτε φυσικά ωφελεί να τον αρνούμαστε. Προσπαθώντας όμως κάθε πλευρά εντός και εκτός του προβλήματος να κατανοήσει τι φοβαται και δίνοντας χώρο να μάθει, τότε υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες να χτίσει κάτι στερεό για το μέλλον.
Δεν είναι ντροπή ή αδυναμία να νιώσεις ότι κάτι σε δυσκολεύει, ότι είναι πέρα από τις δυνάμεις σου και επηρεάζει τον τρόπο που ζεις. Ίσως αυτό που χρειάζεσαι είναι η σύνδεση. Σύνδεση με κάποιον κοντινό άνθρωπο ή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας και εν τέλει σύνδεση με τον εαυτό σου. Όλοι συνεχώς μαθαίνουμε. Σίγουρα θα ήταν χρήσιμο να μάθουμε πραγματικά τον εαυτό μας, όπως και το πως μπορούμε να του δίνουμε κίνητρα και να αντλούμε δύναμη μέσα από αυτόν.
