Του Αλέξανδρου Λαβιδά - Μωυσίδη
– Σωκράτη, θέλουμε τη γνώμη σου για την εξέλιξη της τεχνολογίας: O άνθρωπος θέλει να κερδίσει την αθανασία. Θέλει να γίνει άτρωτος απο αρρώστειες και θάνατο.. Ως κι απ' την ανάγκη του να τρέφεται, θέλει ν απαλλαγεί. Δεν είν' εξέλιξη αυτό; δεν είναι πολιτισμός; Η τεχνητή νοημοσύνη και η ένωσή μας με τις μηχανές είναι το ιερό δισκοπότηρο των πνευματικών μας αναζητήσεων!
– Υβρις είναι, οχι ιερό δισκοπότηρο!
– Γιατί το λες αυτό;
– Σαν τραγωδία η γέννηση κι ο θάνατος του ανθρώπου.. Προσπαθεί να εξισωθεί με τους θεούς σε δύναμη και σε γνώση.. Μα, το να θέλει κανείς να φτάσει τους θεούς, με κάνει να θυμηθώ τον Ικαρο, που παράκουσε τη συμβουλή του πατέρα του και πλησίασε τόσο κοντά στον ήλιο, ώσπου έπεσε πάλι στη γη καίγοντας τα φτερά του. Ο μύθος, δεν είναι για να μας διδάσκει; Αλλ' ο άνθρωπος δε μαθαίνει εύκολα απ' τα παθήματά του και ξαναπροσπαθεί, ελπίζοντας η κάθε νέα του προσπάθεια να στεφθεί απο επιτυχία, επειδή αποκτά γνώσεις, που δεν είχε στο παρελθόν.. Ετσι έγινε και με τον πύργο της Βαβέλ.. πάλι το θεό ήθελε να φτάσει. Σου μιλώ για ιστορίες που έχουν όλοι οι λαοί.. Οταν η ανθρώπινη αλαζονεία συναντά τη γνώση, ή ό,τι τέλος πάντων ο άνθρωπος αποκαλεί «γνώση», γιατί απόλυτη γνώση μόνο ο θεός μπορεί να έχει, ενω οι θνητοί έχουν μόνο «δόκο», αφού «ουδέν οίδασιν», δε θέλει να τη διαχειριστεί επ' ωφελεία του συνόλου. Κι απ ό,τι άκουσα, το ίδιο θα συμβεί και σ' εσάς: θα σας εξουσιάζουν αυτοί, που θα έχουν τον απόλυτο έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης. Η ελίτ δηλαδή. Εσείς, θα είστε τα πιόνια στο παιχνίδι τους! Μια ακόμα τυρρανία στην ιστορία της ανθρωπότητας..
– Εσείς όμως δε λέγατε οτι η αλήθεια είναι αρετή και φιλόσοφος, αυτός που αναζητά την αλήθεια; Γιατί λοιπόν να μην την αναζητήσουμε κι εμείς; κι όσο μπορούμε, θα τη βρούμε. Τουλάχιστον θα έχουμε προσπαθήσει..
– Εμείς είπαμε: «δια το θαυμάζειν ήρξαντο φιλοσοφείν». Αυτό όμως που εννοούσαμε, ήταν:
Πρώτον, δεν έχει νόημα η αποκάλυψη της αλήθειας, αν δε συνοδεύεται απο διαρκή και εναγώνια προσπάθεια του ανθρώπου για προσέγγισή της.. Εν μέρει αυτό που κάνετε κι εσείς.. Με τη διαφορά οτι εμείς χρησιμοποιούσαμε για τις αναζητήσεις μας σχεδόν αποκλειστικά τις δικές μας πνευματικές δυνάμεις, ενω εσείς χρησιμοποιείτε τώρα για την ανακάλυψη της αλήθειας τεχνητούς δούλους (μηχανές), επειδή θέλετε να κάνετε κάτι που ξεπερνάει τα όρια των βιολογικών σας δυνατοτήτων: Nα ταξιδέψετε στο διάστημα για παράδειγμα, χωρίς να χρειάζεστε τροφή και νερό και να παραμείνετε εκεί για πολύ χρόνο.. Να αποικίσετε άλλους πλανήτες, όπου δεν υπάρχει βιόσφαιρα.. Nα μελετήσετε άλλα σύμπαντα, στα οποία όμως θα χρειαζόσασταν πολλά ηλιακά έτη για να φτάσετε, οπότε θα έπρεπε να ζείτε πάνω απο 1000 χρόνια μέχρι να τα εξερευνήσετε..
Καλά όλ' αυτά, αλλά ο άνθρωπος πρέπει να είναι και ώριμος να δεχτεί τις συνέπειες των ανακαλύψεών του, πράγμα που αποτελεί και το δεύτερο όρο.. Είστε όλοι έτοιμοι, ή θα σας επιβάλλουν οι λίγοι, που είναι έτοιμοι, ένα νέο τρόπο ζωής; θα έχετε, όσοι τυχόν διαφωνείτε, τη δυνατότητα διατήρησης του παλιού σας τρόπου ζωής, ή θα οδηγηθείτε σταδιακά σε αφανισμό; Δεν πρέπει να σας απασχολούν και τέτοια ερωτήματα, όπως και το αν η ανακάλυψη της γνώσης οδηγήσει σε ένα είδος γενοκτονίας; και θα σου πω παρακάτω γιατί το λέω αυτό..
Τρίτον, πρέπει να είναι κανείς φιλόσοφος για να δεχτεί την αλήθεια. Οχι όπως το εννοείτε εσείς, απλά φιλομαθής, αλλά να συνδυάζει γνώσεις με χαρακτήρα. Αλλιώς, καταλήγει να γίνει αγύρτης ή σοφιστής.. κι απο σοφιστές και σοφιστείες, είμαστε πλήρεις, δυστυχώς (αν ο Αχιλλέας παραβγεί με μια χελώνα, δε θα μπορέσει ποτέ να τη φτάσει !)..
Και δε γνωρίζω κατά πόσο είστε σε θέση να προικίστε την τεχνητή νοημοσύνη που δημιουργείτε με χαρακτήρα, αν δεν τον έχετε πρώτα σείς οι ίδιοι.. Βέβαια η αρετή (ο χαρακτήρας) είναι διδακτή και γρήγορα οι μηχανές που δημιουργείτε θα μπορούσαν να αφομοιώσουν -και να εφαρμόσουν αναπαράγοντας- και πρότυπα συμπεριφοράς, με τα οποία θα τις τροφοδοτήσετε σε μορφή αλγορίθμων. Αλγορίθμων, που θα τις οδηγούσαν σε συμπεράσματα και αντιδράσεις. Ο,τι συμβαίνει και με τον άνθρωπο.. Θα πρέπει λοιπόν να έχουν συμπάθεια κι ενσυναίσθηση οι μηχανές σας, ώστε να δρούν για δικό σας όφελος, όπως ένας δούλος νοιάζεται για τον κύριό του και να μη σας φερθούν αλαζονικά, όπως θα έκανε ενας αχάριστος γιος στον πατέρα του, που του εδωσε τη ζωή. Δεν ξέρω όμως αν καταφέρουν και να διατηρήσουν την αρετή, τις αρχές δηλαδή, που εσείς θα τους διδάξετε. Γιατί τί θα γίνει αν οι μηχανές κρίνουν τις αρχές που ρυθμίζουν το δικό σας τρόπο συμβίωσης και συμπεριφοράς ανεπαρκείς ή και παλιομοδίτικες ακόμα, για τον κόσμο που αυτές θα διοικούν; κόσμο, που μπορεί να είναι ένα είδος matrioshka;
– Τότε ασφαλώς θα επινοήσουν δικές τους αρχές.. Το γνωρίζουμε αυτό..
Αλλ' ας μη βιαζόμαστε να κάνουμε υποθέσεις για το απώτερο μέλλον κι ας ξανασκεφτούμε πρώτα τα άμεσα οφέλη: η ένωση του ανθρώπου με τις μηχανές κι η δυνατότητα που θα έχει να αναβαθμίζεται, ώστε να είναι ταυτόχρονα ικανός ρήτορας, πολιτικός, στρατιωτικός, γιατρός, επιστήμονας, αθλητής και καλλιτέχνης, δεν είναι μικρό πράγμα! Σκέψου απο πού ξεκίνησε: να κατεργάζεται την πέτρα, για να φτιάχνει βέλη.. να κυνηγάει την τροφή του με ακόντια και τόξα.. Και πού κατέληξε; να γίνει υπεράνθρωπος, σαν αυτόν που περιγράφει ο Νίτσε, εμπλουτισμένος με βιοτεχνολογικές πληροφορίες!
– Αυτό είναι που μ' ανησυχεί. Το πού θα καταλήξει ο άνθρωπος.. αυτός που δε θέλει να γερνά, όντας αθάνατος, αλλά επιμένει συνέχεια να μαθαίνει.. Γιατί κάθε κέρδος συνοδεύεται απο μια απώλεια.. Και το «ΟΥ γηράσκων αεί διδασκόμενος», προμηνύει πολλές..
– Και ποιά μπορεί να είναι η απώλεια ή απώλειες στην περίπτωση αυτή;
– Οτι όταν θα 'χει κατακτήσει τα πάντα, θα 'χει χάσει τον εαυτό του, όπως τον ήξερε τουλάχιστον.
Θα 'ναι ένα νέο είδος! ένα είδος που δεν ξέρει κανείς ακόμα αν και πώς θ' αναπαράγεται.. Και τι νόημα θα 'χει τότε η ζωή του, ούτε ο ίδιος το γνωρίζει.. Για ποιό λόγο να ζει, να υπάρχει, να είναι, αν δεν έχει τίποτ' άλλο ν' ανακαλύψει; απλά να «είναι» για να επεκτείνεται στο παν; Αυτό, το θεωρείτε θεϊκή μακαριότητα;
– Θα δούμε μέχρι τότε.. Πάντως θα έχει τη δυνατότητα να υπάρχει σαν ένα όλο, σαν ένα σύνολο, σαν ένα άτομο αν θες.. ή σαν αυτό που λέμε «ομαδικό μυαλό».
– Χμμμ.. Οπως όταν πρώτα ανακαλύψατε το άτομο και μετά πετύχατε τη διάσπασή του! .. με πόσο ολέθριες όμως συνέπειες για την ανθρωπότητα! Κι απο τότε ζείτε σε διαρκή φόβο..Τη διάσπαση λοιπόν την πετύχατε. Τώρα ζητάτε πάλι ενοποίηση των ατόμων; Και τι σας κάνει να πιστεύετε οτι αυτή τη φορά δε θα προκαλέσετε πάλι καταστροφή;
– Αυτή τη φορά θα 'μαστε πιο προσεκτικοί. Αλλωστε τί κακό θα μπορούσε να προκύψει στο μέλλον; Αφού αυτό θα συμβεί όταν όλοι πια θα πιστεύουμε στα ίδια πράγματα. Δε λέγανε: «εκκλησίαν ποιήσαι όταν εκ των νόμων καθήκη»; Και σα «νόμους» εννοούσαν βέβαια τις κοινωνικές συμβάσεις, σαν τη συμφωνία που θα κάνουμε μεταξύ μας, όσοι αποφασίσουμε να συμβιώσουμε με τον τρόπο αυτό.
– Ναι. Κι «εκκλησία» τότε ήταν για μας ο δήμος, οχι ο δήμιος..
– Τους θεωρείς δήμιους, επειδή θ' αφήσουν πίσω αυτούς, που δε θα θέλουν να τους ακολουθήσουν;
– Και γι' αυτό, αλλά και επειδή θα τους εγκαταλείψουν σε μια γη μολυσμένη, που σε τίποτα δε θα μοιάζει μ' αυτή, που παρέλαβαν απο μας. Κενοτάφιο πες την καλύτερα.. πώς θα την επανορθώσουν;
– Σωκράτη, είσαι πνεύμα αντιλογίας, το ξέρεις;
– Ασφαλώς το ξέρω! Δε γνωρίζεις, οτι η γοητεία της αρμονίας βρίσκεται στη διαφοροποίηση των ιδεών; Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με τη διαφοροποίηση των όντων. Γι αυτό εσείς λέτε: «τα ετερώνυμα έλκονται» κι εμείς λέμε: «το αντίξουν συμφέρον εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίαν ποιεί και πάντα κατ' έριν γίνεσθαι».. Εριδα όμως είναι κι η αντίθεση των στοιχείων που απαρτίζουν τον κόσμο. Τον πόλεμο, δεν τον θεωρείτε «πατέρα πάντων» και αιτία γένεσης νέων κόσμων; Πάρτε παράδειγμα απ' αυτό που συνέβη στο «Σφαίρο», όπως τον περιέγραψαν οι Εμπεδοκλής και Παρμενίδης.. Ο τελευταίος μάλιστα, τον ταύτιζε με τον Ον.. Κάτι αντίστοιχο με ό,τι εσείς ονομάζετε σήμερα «big bang». Στο Σφαίρο περιέχονταν όλα τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται ο κόσμος, αδιαφοροποίητα, ενωμένα σε ένα. Αυτή την κατάσταση τη λέγαμε «Φιλία».. Ο σφαίρος, όντας ομοιογενής σε όλα τα σημεία του, καμάρωνε για τη μοναδικότητά του, ώσπου σταδιακά αυξήθηκε η αταξία των στοιχείων του (το «Νείκος», αυτό που εσείς λέτε «εντροπία») και ο Σφαίρος διασπάστηκε..
– Γιατί μου τα λες αυτά;
– Για να σου αποδείξω οτι τίποτα δε διαρκεί για πάντα, ούτε η φιλία, ούτε η διχόνοια, αλλά όλα γίνονται με βάση τη νομοτέλεια, που τη λέμε «Ειμαρμένη» και «Δίκη».
– Δε θ' αντέξει δηλαδή ο μελλοντικός πολιτισμός, έτσι όπως τον φανταζόμαστε; θα καταρρεύσει για κάποιο λόγο; αυτό πιστεύεις; ... οτι θ' αποτύχουμε τελικά;
– ..Αφού μαζί μου συζητάς, τη γνώμη μου σου λέω. Δικό μου καθήκον, σα φιλόσοφος, είναι να ελέγχω την οίηση. Αυτό έκανα πάντα. Υπάρχουν κι άλλες απόψεις όμως.. Υπάρχουν άλλοι φιλόσοφοι, που πιστεύουν στην ελευθερία της βούλησης. Ακου όμως τώρα αυτό απο μένα: Οι θεοί μας παραχώρησαν το προνόμιο να ψάλλουμε μαζί τους ύμνο στη Δίκη. Και, πίστεψέ με, δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή απ' αυτήν. Κοινός είν' ο νόμος της Ειμαρμένης για θεούς κι ανθρώπους.. Εξ αιτίας αυτής, τα πάντα ρει: όλ' αλλάζουν και τίποτα δε μένει ποτέ ίδιο: «Ποταμοίς τοις αυτοίς εμβαίνομεν τε και ουκ εμβαίνομεν. Είμεν τε και ουκ είμεν.»
Χάρη σ' αυτήν, εκείνο που παρουσιάζει αντιθέσεις εναρμονίζεται κι απ' τη διαφορά των τόνων καταρτίζεται η ωραιότατη αρμονία.
– Καταλαβαίνω τί εννοείς, όταν μιλάς για εναρμονιζόμενες αντιθέσεις. Αυτό, που στην εποχή σου ονομαζόταν «Παλλίντονος αρμονία» .. Πρακτικά θα το λέγαμε κάπως έτσι, αν κατάλαβα σωστά: Είμαστε διαφορετικοί, αλλά μπορούμε να γίνουμε φίλοι, αρκεί να καταλάβουμε οτι τα όριά σου σταματούν εκεί όπου αρχίζουν τα δικά μου. Σεβάσου τα, όπως κι εγω τα δικά σου, και μην προχωρήσεις παραπέρα. Ετσι δεν είναι;
– Σωστά μίλησες.
– Αρα η «ατομικότητα» (το απαραβίαστο της προσωπικότητας) πρέπει να παραμείνει έτσι όπως μας έχει δοθεί απο τη φύση, όσο τουλάχιστον βρισκόμαστε στη ζωή. Αυτό που είπε ο Ηράκλειτος,
«αι ψυχαί οσμώνται καθ' Αϊδην», σήμαινε οτι ήταν βέβαιος πως μετά θάνατον οι ψυχές των ανθρώπων, σαν πυθίες, θ΄ανταλλάξουν πληροφορίες η μια για την άλλη, με τρόπο παρόμοιο μ' αυτόν που γίνεται η όσμωση. Εχουμε λοιπόν καιρό μέχρι τότε. Αλλιώς, θα είμασταν φτιαγμένοι απ το Δία με τρόπο, που ο ένας θα είχε πρόσβαση στη σκέψη του άλλου, ή και όλων των άλλων, άρα και πρόσβαση στην προσωπική τους ζωή, στις ιδέες, βιώματα και αισθήματά τους. Ούτε βέβαια θα ήταν λογικό, αν σεβόμαστε την ατομικότητα, να θέλουμε να επιβάλουμε στο νου των άλλων σκέψεις και συναισθήματα, αφού αυτό θα ισοδυναμούσε με χειραγώγισή τους, ακόμα κι αν η εξουσία έπειθε τους ανθρώπους οτι θα γινόταν προς όφελός τους, γιατί θα τους βελτίωνε.. Γιατί κι αυτό χειραγώγιση είναι, όταν δηλαδή οι άνθρωποι καλούνται ν' αποδεχτούν κάτι, που έχει προαποφασιστεί απο άλλους γι αυτούς. Σωστά;
– Σωστά. Αλλωστε, στην αρχή όλα για το καλό της ανθρωπότητας γίνονται, αλλά συχνά καταλήγουν βρόγχος για τους λαούς. Αν λοιπόν αρχικά χρησιμοποιηθεί απο την εξουσία η αλλαγή του τρόπου σκέψης σαν μέσο για την αναμόρφωση των εγκληματιών, ποιός σας εγγυάται οτι η αλλαγή του τρόπου σκέψης δε θα χρησιμοποιηθεί αργότερα και για να σιωπά η εξουσία τον κάθε διαφωνούντα, με το πρόσχημα, δήθεν, της ομόνοιας;
– Λογικό μου φαίνεται και μένα, πως έτσι θα συμβεί με τον καιρό.
Αυτό όμως που είπες για την Ειμαρμένη, δεν το κατάλαβα. Η Ειμαρμένη; αυτή είναι που δε θα επιτρέψει, κατά τη γνώμη σου, την υπέρβαση των ορίων; κι ο άνθρωπος εξ αιτίας αυτής ποτέ δε θα 'ναι 'λεύτερος ν' αλλάξει τους φυσικούς νόμους, έστω κι αν αποκτήσει τη γνώση τους, δηλαδή την απόλυτη σοφία; Και γιατί ταυτίζεις την «Ειμαρμένη» με τη «Δίκη»;
– Θα σου εξηγήσω αμέσως.. Ειμαρμένη, είναι οι νόμοι της φύσης.. αυτοί, που λέγονται και θείος Λόγος, με βάση τον οποίο διοικείται το σύμπαν. Ο ίδιος ο Θεός δηλαδή.. Πες την και Πρόνοια.. Κάθε άνθρωπος έχει ψυχή, που είναι απόσπασμα του θείου Λόγου. Επομένως κάθε άνθρωπος έχει μέσα του μέρος της κοινής Ειμαρμένης. Αυτή είναι που καθορίζει την αιτία των πράξεών μας. Η ελεύθερή μας βούληση, οι επιλογές μας δηλαδή, περιορίζονται απο την Ειμαρμένη μας, σα μισή σκλαβιά, με τον εξης τρόπο: έχουμε πολλές δυνατότητες επιλογών, αυτά που λέμε «Συνειμαρμένα» αλλά ποιά θα είναι η τελική μας επιλογή, αυτό έχει προκαθοριστεί απο την Ειμαρμένη.. Ο,τι συμβαίνει με ένα πρόγραμμα της μηχανής, που εσείς λέτε υπολογιστή: μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα για να κάνει υπολογισμούς, καταχωρήσεις δεδομένων, να το αναβαθμίσει κλπ, αφού ο δημιουργός του το έχει εφοδιάσει με όλες αυτές τις δυνατότητες, αλλά δεν μπορεί να το μεταλλάξει σε ένα εντελώς άλλο πρόγραμμα, γιατί ο «Λόγος» του είναι πεπερασ-
μένος. Γι αυτό πιστεύω πως ο άνθρωπος δε θα γίνει ποτέ υπεράνθρωπος, αν και έχει τη δυνατότητα να προσπαθήσει. Είναι μια πρόκληση, για να δοκιμαστούν οι ικανότητες κι η ηθική του.. Αυτά δοκιμάζονται.
Ας δούμε όμως τώρα πώς γεννιούνται και πώς καταστρέφονται οι κόσμοι.. Ισως έτσι σε πείσω για τις επιφυλάξεις μου σχετικά με το αν μπορείτε να αλλάξετε την πορεία του: Ο υλικός κόσμος λοιπόν έχει ενιαία ουσία, αλλά εμφανίζεται με διαφορετικές καταστάσεις κι αλλάζει (είμεν τε και ουχ είμεν). Τα στοιχεία της φύσης αποτελούνται απο άπειρα άτομα, αδιαίρετα και άφθαρτα, απαθή κι ανώλεθρα, που μοιάζουν με το Ον. Τα άτομα αποτελούνται απο στοιχειώδη πρωταρχικά τρίγωνα, που σήμερα ίσως τα λέτε πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια, αν μιλάμε βέβαια για τα ίδια πράγματα. Επίσης τα άτομα διαφέρουν μεταξύ τους μόνο ως προς το σχήμα, τη θέση και την τάξη. Οι διαφορετικές καταστάσεις με τις οποίες εμφανίζεται ο κόσμος, η ύλη, οφείλονται στη διαφορά στο σχήμα, την τάξη και τη θέση των ατόμων.. Ο,τι σήμερα λέτε διαφορετική «μοριακή δομή».
Σε κάθε λοιπόν πράγμα υπάρχει μέρος κάθε άλλου πράγματος. Γι αυτό προσπαθείτε με μεταστοιχείωση να μεταλλάξετε την ύλη, πράγμα με το οποίο πειραματιζόσασταν ήδη απ το μεσαίωνα..
Ο κόσμος προέρχεται και διοικείται απο την Ειμαρμένη-Λόγο-Δία και με αυτό το Λόγο συμμορφώνεται η πορεία του σύμπαντος. Η ύλη είναι και ενέργεια, που υπάρχει στο Ον εν δυνάμει. Οι θεοί, κι αυτοί ενέργεια είναι, με τα ποικίλλα ονόματά τους. Ολα συνδέονται με συμπάθεια μεταξύ τους, επειδή στο σύμπαν «κεραυνός οιακίζει» : την ύλη διαπερνά (μορφοποιημένη) ενέργεια. Ολα δηλαδή συγκρατούνται μεταξύ τους απο το «τεχνικόν πυρ», το Δία, και όλα καταλήγουν σ' αυτόν με εκπύρωση, όταν έρθει ο κορεσμός. Αυτό ο Ηράκλειτος το παρομοίαζε με ανακύκλωση ύλης: «Για τις ψυχές, θάνατος είναι το να γίνουν νερό. Για το νερό, θάνατος το να γίνει γη, ενω από τη γη γίνεται νερό κι απ' το νερό ψυχή» και το εξηγούσε με την ανάγκη μετάλλαξης της ύλης, προκειμένου ν' αναπαυθεί: «Μεταβάλλον αναπαύεται». Η ύλη όμως, όπως μας πληροφόρησε, πρέπει τελικά να εκπυρωθεί: «Πυρός τε ανταμοιβή τα πάντα» Πως λοιπόν εσείς θέλετε να ζείτε αιώνια, χωρίς καταστροφή;
Και τους παραβάτες των θείων νόμων, της Ειμαρμένης, τους τιμωρεί η Νέμεση, επίκουρος της Δίκης.. Να γιατί ταυτίζω την Ειμαρμένη με τη Δίκη: η ειμαρμένη περιέχει μέσα της τη Δίκη. Πώς λοιπόν εσείς θα την παραβείτε;
Πιστεύω, οτι το μόνο που θα καταφέρετε θα είναι να επεκτείνετε τα όρια του κύκλου στον οποίο ζείτε και κινείστε, δημιουργώντας νέους κύκλους (τρόπους ζωής), αντίστοιχους με τις πολιτείες matrioshka. Ομως, όσο κι αν αυξήσει κανείς τη διάμετρο ενός κύκλου, τελικά επιστρέφει στην αρχή απ' την οποία ξεκίνησε. Επομένως κάθε νέος κύκλος ζωής κάποια στιγμή θα λήξει, επιστρέφοντας στο σημείο απ' το οποίο ξεκίνησε και δε θα μπορέσει να διατηρηθεί αιώνια.. Κι όλες οι μορφές ζωής -σαν περιφέρειες κύκλων γύρω απο κοινό κέντρο- θ' απορροφηθούν κάποτε απ' το κέντρο αυτό, σα σπερματικοί Λόγοι του Δία, που επιστρέφουν σ΄αυτόν.
– Δεν πιστεύουν πια σ' αυτά οι άνθρωποι, Σωκράτη.. Θεωρούν οτι έγιναν θεοί..
– Το ξέρω και είναι κρίμα γι' αυτούς..
Αλλά για σκέψου τώρα και κάτι ακόμα: Για ποιό λόγο ο Δίας δεν έδωσε εξ αρχής, ενω μπορούσε, όλη του τη γνώση στους ανθρώπους, αλλά τους άφησε να παιδεύονται; τους ζήλευε πιστεύεις ή μήπως γνώριζε πως οι «αναύχενες κόρσαι» γρήγορα θα γινόταν «υψαύχενες» και θα τον αμφισβητούσαν, θέλοντας να γίνουν θεοί στη θέση των θεών; Μιλώ για το μύθο που μας παρέδωσε ο Εμπεδοκλής. Το μύθο, που θέλει να εμφανίστηκαν πρώτα στη γη κεφάλια χωρίς αυχένες και μάτια και χέρια που έψαχναν το ένα τ' άλλο, για να ενωθούν. Για το μύθο που λέει οτι τα πρώτα πλάσματα της γης ήταν τέρατα: άλλα ερμαφρόδιτα, άλλα με κεφάλια βοδιού κι ανθρώπινο σώμα, άλλα μ' ανθρώπινο κεφάλι και σώμα βοδιού, που όμως εξαφανίστηκαν επειδή δε μπόρεσαν να επιβιώσουν, ώσπου η γη παρήγε πλάσματα ανθρωπόμορφα αλλά χονδροειδή, χωρίς τη γνωστή μορφή ούτε φωνή του ανθρώπου .. και μόνο στην τελευταία περίοδο άρχισαν τα οργανικά όντα να γεννούνε το ένα τ' άλλο με τη μορφή που ξέρουμε σήμερα. Κάτι παρόμοιο μ' αυτό που θέλετε να κάνετε τώρα εσείς, σε πιο εξελιγμένη μορφή.
– Θέλεις να πεις για ποιό λόγο να θέλουμε να δώσουμε στην τεχνητή νοημοσύνη περισσότερη γνώση και δυνατότητες απ' όσες διαθέτουμε εμείς;
– Αυτό ακριβώς. Και μου είπες οτι θέλετε να τη χρησιμοποιήσετε σαν εξελιγμένο βοηθό σας, σα δαίμονα, αφού θα μεσολαβεί ανάμεσα σε σας και τους θεούς..
–Μα, προκειμένου να φτάσουμε στην εντελέχεια, γιατί πιστεύουμε πως υπάρχουν κι άλλες ευκαιρίες να εξελιχτεί ο άνθρωπος, αφού δεν ολοκλήρωσε ακόμα το βιολογικό του κύκλο, έτσι δεν ενδείκνυται να γίνει; Αρκεί ν' αναλογιστείς πόσες φάσεις περνά η κάμπια για να γίνει πεταλούδα..
– Πιστεύετε οτι ενδείκνυται.. Ο Σόλων είπε, οτι όλες οι πράξεις του ανθρώπου συνοδεύονται απο διακινδύνευση και κανείς δε γνωρίζει πού θα καταλήξει, όταν ξεκινάει κάτι. Και μ' όλο που ο άνθρωπος προσπαθεί να ενεργεί σωστά, συμβαίνει να πέφτει σε μεγάλη συμφορά, επειδή δεν έκανε σωστές προβλέψεις..
Είπα προηγουμένως, οτι θα μπορούσατε να τελειοποιήσετε τις μηχανές σας προικίζοντάς τες με ένα είδος συναισθηματικής νοημοσύνης. Αυτό που με προβληματίζει όμως, είναι οτι βιάζεστε να επιβάλετε στην αθρωπότητα αυτό που ονομάσαμε πρωτύτερα «Συλλογική Συνειδητότητα» ή «Ομαδικό μυαλό» και να εφαρμόσετε και στις μηχανές σας τη γνωσιακή επιστήμη, ενω οι ίδιοι δεν καταφέρατε αιώνες τώρα ν' αποκτήσετε συλλογική κοινωνική συνείδηση.. Πόσοι αλήθεια απο σάς συμπονάνε τον άλλο, χωρίς να τον θεωρούν εν δυνάμει εχθρό; Λύσατε ήδη το πρόβλημα του λιμού και των λοιμών στη γη, το πρόβλημα των ανισοτήτων, πριν αναχωρήσετε σ' άλλους ιδανικούς γαλαξίες; Πόσους τόνους σκουπίδια θ' αφήστε πίσω σας, να ρυπαίνουν το χώμα και τα νερά των πηγών και ωκεανών; Κι αν η τεχνητή νοημοσύνη σας αντιμετωπίσει -με την υπεροψία που εσείς αντιμετωπίζετε τους υποδεέστερούς σας- σα λιγότερους ευνοημένους κι ελλιπείς και σας «ξεχάσει» κάπου εκεί έξω στο σύμπαν; θα την κατηγορήσετε, επειδή θ' εφαρμόσει -κι αυτή- το νόμο της φυσικής επιλογής, το νόμο του επικρατέστερου είδους;
– Μα, εμείς αυτά ακριβώς τα προβλήματα θέλουμε και προσπαθούμε να λύσουμε! Ισα ισα, νοιαζόμαστε τόσο πολύ για τον άνθρωπο, που του προσφέρουμε σαν πανάκεια, σ' όλ' αυτά που προανέφερες, την αθανασία!
– Α, μάλιστα! Τώρα ερχόμαστε και σ' αυτό που απ' την αρχή υποσχέθηκα να σου αναλύσω..
Λοιπόν η αθανασία, που εσύ τη λές έτσι, να ξέρεις, είναι στ' αλήθεια θάνατος για τον άνθρωπο.. Γενοκτονία πες την, καλύτερα..
– Πώς; ... Γιατί;
– Αφού θα την κερδίσετε με τον αποχωρισμό του πνεύματός σας απο το σώμα! Δηλαδή με τον αποχωρισμό ενός μέρους της ύλης σας απ' την υπόλοιπη..
– Δηλαδή θεωρείς οτι το πνεύμα είναι ύλη;
– Οχι εγω, η λογική το λέει. Ο Χρύσιππος, ο στωικός, το εξηγούσε μάλιστα ως εξης: «Ουδέν ασώματον απο σώματος χωρίζεται, σώμα άρα και η ψυχή». Εσείς λέτε σήμερα: «H δυική υπόσταση της ύλης, σαν σωματίδιο και σαν κύμα..» Θαρρώ λοιπόν πως μιλάμε για το ίδιο πράγμα, εκτός αν μ' απατούν οι γνώσεις μου.. Οταν φοβάστε, δεν ιδρώνετε; όταν πονάτε, δε λέτε: «σφίγγεται η ψυχή μου»; όταν λαχταράτε κάτι, δεν τη νοιώθετε να φτερουγίζει σαν περιστέρι; δεν είστε λοιπόν ένα μ' αυτήν;
Επίσης λέγαμε: «Νους ορά και νους ακούει».. Κι εσείς δε λέτε οτι στο νου βρίσκονται τα κέντρα των αισθήσεων;
– Ναι.
– Ωραία.. Χαράσσονται λοιπόν στο νου -και χωρίς κανείς να μας τα χει διδάξει-, σαν πάνω σ' άγραφο χαρτί, κι αυτό το 'λέγαν οι στωικοί, όλες οι εντυπώσεις των αισθήσεων: εικόνες πραγμάτων, γεύσεις, μυρωδιές, υφές κι αισθήματα .. Αρα, για να χαράσσονται, συμφωνούμε οτι πρόκειται για ύλη. Επομένως ο θάνατος του νου, είναι υλικός..
– Ενα λεπτό! Με τον αποχωρισμό της ψυχής απ' το σώμα, δεν αποκτούμε τουλάχιστον την ελευθερία μας; Δε σπάμε τα δεσμά, ώστε να μπορούμε να δούμε το φως, την αλήθεια, κι οχι μόνο τις σκιές, όπως είπε κι ο Πλάτωνας; Η ούτε αυτό το δέχεσαι.
Και τί διαφέρει η μια απελευθέρωση απ' την άλλη, απ' το φυσιολογικό δηλαδή θάνατο, αν πρόκειται να πετύχουμε τον τελικό σκοπό μας, την αναζήτηση της αλήθειας, μια ώρ' αρχύτερα;
– Θα σου πω: Τη ζωή σας, δεν την επιλέξατε εσείς, αλλά σας δόθηκε. Τον τρόπο που θα πεθάνετε, μπορείτε να τον επιλέξτε ωστόσο, όσο ακόμα έχετε ελευθερία βούλησης, αν δε θα θελήστε να περιμένετε ένα φυσικό τέλος. Η μπορεί και να σας τον επιβάλλουν άλλοι..
Αλλά τώρα πες μου: Πόσες λωρίδες έχει η σημαία σας;
– Eννέα..
– Και δεν αντιστοιχούν στη φράση: «Ελευθερία ή θάνατος»;
– Ναι, αυτό είν' αλήθεια.
– Γιατί τότε εσείς να διαλέξτε πρόωρα και τα δύο, ενω οι πρόγονοί σας θα διάλεγαν ή το ένα ή το άλλο;
Εχω την εντύπωση οτι αυτό θα ήθελαν να κάνετε, σ' όλες τις εκδηλώσεις της ζωής σας και σ' όλους τους αγώνες σας, πνευματικούς και μη.. Αυτό τουλάχιστον μου λέει το δαιμόνιο. Το ίδιο, που με συμβούλεψε όταν ήταν να επιλέξω τον τρόπο της δικής μου αθανασίας. Ποιά απ' τις δυο αθανασίες είν' η πιο ηρωική; Θυμήσου τι λέει ο εθνικός σας ύμνος.. Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη να 'ναι, η ελευθερία.. Οχι απ' την τεχνολογία! Κι ας θεωρηθούν, όσα λέω, Καινά Δαιμόνια..
