Του Γιάννη Σταύρου
Μήπως κάποιοι άνθρωποι καταστρέφουν την ψυχολογία σας χωρίς λόγο; Μήπως φροντίζουν να νιώθετε διαρκώς ότι σφάλλετε απέναντί τους χωρίς καν εσείς να ασχολείστε με την ύπαρξή τους; Μήπως όταν προσπαθείτε να λύσετε κάποια διαφορά μαζί τους, σας προκαλούν πάντοτε ενοχές, ενώ έχουν διαρκώς δικαιώματα πάνω σας αλλά καμία υποχρέωση απέναντί σας; Τότε έχετε να κάνετε με τοξικούς ανθρώπους. Η τοξικότητα είναι βεβαίως πρόβλημα, αλλά εύκολα αντιμετωπίζεται.
Βασικό εργαλείο στο εγχειρίδιο διαχείρισης των τοξικών ανθρώπων είναι η αυτοκριτική και η αυτογνωσία. «Πριν διαγνώσεις τον εαυτό σου με κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοπεποίθηση βεβαιώσου ότι δεν περιστοιχίζεσαι από ανόητους» έγραψε ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Γι’ αυτό είναι ανάγκη ο καθένας να διέπεται από κρίση και απαλλαγμένος από στερεότυπα να ελέγχει αν έσφαλε. Αν έσφαλε, με παρρησία οφείλει να ζητήσει συγγνώμη και να διορθώσει. Αν όμως διαπιστώσει την αθωότητά του το επόμενο βήμα είναι να σκεφτεί- χωρίς να διατυμπανίσει την άποψή του – γιατί ο συνάνθρωπός του τού προκάλεσε τις ενοχές. Είναι άνθρωπος με ψυχολογικά προβλήματα, συμπλέγματα κατωτερότητας που οφείλονται σε μία κατεστραμμένη παιδική ηλικία ή άλλα γεγονότα στη ζωή του; Έχει κοινωνική παιδεία; Διότι η αδυναμία κοινωνικοποίησης είναι ο βασικότερος παράγοντας ψυχικών διαταραχών.
Το επόμενο βήμα είναι να θωρακίσετε τον εαυτό σας. Ανεξάρτητα από το δεσμό με τα τοξικά άτομα, το ρόλο που είχαν κάποτε στη ζωή σας, φερθείτε θαρραλέα. Περιορίστε τις επαφές μαζί τους, μην τους επιτρέπετε να γνωρίζουν τη ζωή σας και ταυτόχρονα μην επιτρέπετε στον εαυτό σας να γνωρίζει τη δική τους. Κρατήστε μόνο βασικές επαφές και σε αυτές μην φερθείτε ποτέ υποτιμητικά. Διότι πρόκειται για ανθρώπους που επιθυμούν να σας φτάσουν όχι βελτιώνοντας το επίπεδό τους, αλλά υποβαθμίζοντας το δικό σας. Γι’ αυτό δώστε τους επιβεβαίωση και αναγνώριση, που δεν κοστίζουν τίποτα και τόσο πολύ έχουν ανάγκη. Ίσως τότε η συμπεριφορά τους αλλάξει. Συνακόλουθα, ενισχύστε τη δική σας κοινωνική ζωή. Η επαφή με φίλους, με κόσμο, οι κοινωνικές δραστηριότητες εξυγιαίνουν την ψυχολογία, τονίζουν πως τελικά υπάρχουν άνθρωποι άξιοι εμπιστοσύνης και συναναστροφής.
Το βασικότερο: Ποτέ μην κρατήσετε κακία και μην εκδικηθείτε. Κάποτε, καθώς ο Σωκράτης περπατούσε συζητώντας με τους μαθητές του, ένας γάιδαρος τον κλώτσησε και τον έριξε κάτω. Ο ίδιος σηκώθηκε και ατάραχος συνέχισε να περπατάει, ενώ οι μαθητές του έκπληκτοι τον ρώτησαν: «Δάσκαλε, μετά από αυτό θα τον αφήσεις έτσι;». Ο Σωκράτης απάντησε «Με τον γάιδαρο θα τα βάλω;». Το μυστικό της ευτυχίας είναι η συγχώρεση. Κι αν αυτό είναι δυσνόητο, σκεφτείτε πόσο χρήσιμοι είστε, αφού χωρίς να πράξετε τίποτα κάποιοι άνθρωποι σας αξιοποιούν για να ικανοποιήσουν παροδικά τα ψυχολογικά κενά τους και να γεμίσουν την άδεια από ουσιώδη πράγματα ζωή τους.
Η τοξικότητα, λοιπόν, των ανθρώπων είναι κάτι ενοχλητικό, αλλά διαχειρίσιμο. Αρκεί να παρατηρήσουμε τους ανθρώπους που επιδιώκουν να μας υποβαθμίσουν ως μία ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.
